Duurzame mobiliteit

Duurzame mobiliteit is de toekomst. De manier waarop we onszelf verplaatsen van de ene naar de andere plek moet schoner en efficiënter om onze steden en regio’s leefbaar en bereikbaar te houden. Technologische innovaties zoals elektrisch vervoer, slimme laadvoorzieningen, mobility as a service en autonoom vervoer zijn de bouwstenen voor de mobiliteit van de toekomst.

De ambitie voor duurzame mobiliteit

De overheid wil de uitstoot van CO2 door Nederland in 2030 beperken met 49% ten opzichte van de uitstoot in 1990. Om, uitgaande van deze doelstelling, onze mobiliteit ook in de toekomst te garanderen, moet Nederland het bestaande mobiliteitssysteem fundamenteel veranderen. We moeten op zoek naar een duurzame vorm van mobiliteit die veilig, comfortabel en minder belastend is voor het milieu. Wat betekent dit voor de (her)inrichting van een bestaande stad of voor het ontwerpen van een toekomstige woonwijk? We zoomen in op het toenemende gebruik van de doodgewone fiets als duurzaam vervoersmiddel.

Fietsen heeft vele voordelen

De druk op de ruimte neemt toe. We willen steeds meer op hetzelfde oppervlakte. Om onze ruimte in de toekomst slimmer en schoner in te richten, richten we ons op duurzame mobiliteit. Dit vergt een andere blik op ‘traditioneel’ mobiliteitsgebruik. Onderdeel van die bredere kijk is het vaker pakken van de fiets in het dagelijks leven. De afgelopen decennia was de auto namelijk hét vervoersmiddel dat overal voor ingezet werd. Van het boodschappen doen tot de reis naar de vakantiebestemming.

Nu is te zien dat de invloed en het aandeel van de auto in het straatbeeld langzaamaan afneemt. Mede door urbanisatie en de bewezen druk op het milieu, is het voor veel mensen niet meer wenselijk en nodig om altijd maar een auto voor de deur te hebben staan. Naast bijvoorbeeld een alternatief als de deelauto, komt het aloude principe van de stalen ros snel weer om de hoek kijken. Door de hedendaagse technieken in de vorm van bijvoorbeeld e-bikes, wordt het gebruik van de fiets steeds aantrekkelijker, afgezet tegen het gebruik van de auto.

Het belang en aandeel van de fiets neemt dus toe. Er zijn vijf belangrijke ontwikkelingen die de wederopstanding van de fiets onderstrepen:

1. Bereikbaarheid

De fiets speelt een cruciale rol bij het bereikbaar en leefbaar houden van de stad. De fiets kan een bijdrage leveren aan het verbeteren van de doorstroming van het autoverkeer en de bereikbaarheid van steden. Zo is bijvoorbeeld Groningen hét voorbeeld van een fietsstad. Nergens ter wereld fietsen relatief gezien zoveel mensen als in Groningen. Zeker 60% van alle vervoersbewegingen gebeurt op de fiets. Ook in andere steden zien we dit terug. Dit leidt doorgaans tot een betere en snellere bereikbaarheid in (binnen)steden.

2. Betaalbaar en booming

De fiets is een relatief betaalbaar vervoersmiddel voor iedereen. Zeker voor studenten is de fiets vanzelfsprekend populair en betaalbaar. Sinds een aantal jaren is de gekleurde Swapfiets met blauwe voorband dan ook niet meer uit de straat weg te denken. Mede door de betaalbaarheid en door het nieuwe hippe voorkomen valt de fiets in de smaak. In het bijzonder door de nieuwe gezonde en duurzame leefstijl die aan de fiets kleeft, is voor vele groepen mensen de (bak)fiets uitgegroeid tot het nieuwe statussymbool.

3. E-bike en Speed Pedelec

Er rijden inmiddels meer dan 1 miljoen elektrische fietsen in Nederland. Hiermee wordt gemiddeld een afstand overbrugd van 6,3 kilometer. De fiets wordt daardoor een serieus alternatief voor de langere afstanden (tot 30 km). Veel bedrijven spelen hierop in en bieden een constructie aan voor haar werknemers. Hierbij kan een fiets tegen een laag tarief geleaset of gedeeld worden. Op deze manier stimuleert het bedrijfsleven haar werknemers op een duurzame en gezonde manier aan het verkeer deel te nemen en wordt dus de duurzame mobiliteit vergroot.

4. De jongere generatie

Het autogebruik onder jongvolwassenen van 18 tot 30 jaar neemt de laatste jaren af. De verwachting is dat de jongeren die in een stedelijke omgeving wonen, blijven kiezen voor de fiets. Helemaal de combinatie van een fiets en bijkomende service op basis van een abonnementsvorm is populair. Hierbij wordt de klant ontzorgd en is het een zeer aantrekkelijk aanbod en alternatief voor de auto.

5. Duurzame mobiliteit en gezondheid

Voor wegbeheerders is het belangrijk steden zowel bereikbaar als leefbaar te houden en mensen te verleiden om vaker te bewegen en een gezonde leefstijl te hanteren. Duurzame mobiliteit leidt tot de noodzaak om de infrastructuur toekomst- en fietsbestendig te maken om daarmee de gezondheid van mensen positief te beïnvloeden. Daarnaast is er bij vervoersbewegingen op de fiets geen sprake van (CO2-)uitstoot of andere milieuvervuiling. Volledig duurzaam dus en daarom kiezen steeds meer mensen voor de fiets.

Er is een trend in de ontwikkeling van goed bereikbare compactere stedelijke gebieden die meerdere functies op dezelfde plek combineren. Die stedelijke verdichting gaat samen met een duurzame wijze van vervoer en de fiets als betaalbaar object, wat past bij de nieuwe gezonde leefstijl. Een breed palet aan aspecten pleit dus voor de inzet op en van de fiets en zijn duurzame mobiliteit.

Knelpunten bij toenemend fietsgebruik voor duurzame mobiliteit

Lokale overheden sorteren voor op het gebruik van de fiets en proberen dit op allerlei manieren aan de man te brengen. Een goede ontwikkeling, echter kan het gebruik van de fiets ook tot problemen leiden. Het is de uitdaging om te zorgen dat het succes van de fiets niet leidt tot belemmeringen die door ditzelfde succes eventueel kunnen ontstaan. Hierbij is een duidelijk verband zichtbaar tussen ruimtelijke ordening en duurzame mobiliteit. Er zijn namelijk twee grote aandachtspunten als het gaat om de toename van fietsverkeer. Dat is vooropstaand de verkeersveiligheid en daarnaast de overlast in de ruimte.

Doordat meer mensen gebruik maken van de fiets kan dit leiden tot verhoogde aantallen van verkeersongevallen. Met name op plekken waar het druk is, zoals in de binnensteden, of waarbij het snelheidsverschil groot is. Zo zijn provinciale wegen of gecombineerde fietspaden die ook toegankelijk zijn voor snelle Speed Pedelecs en brommers behoorlijk gevaarlijke trajecten. Kort gezegd, op de fiets zijn mensen kwetsbaarder dan in de auto. Daarnaast wordt de geparkeerde fiets in binnensteden steeds vaker echt een serieus probleem. Vele fietsenstallingen zijn te klein en de fietsen worden overal in de stad lukraak neergezet. Dit parkeergedrag van de fietser zorgt voor veel overlast voor bijvoorbeeld leveranciers en voetgangers in winkelgebieden.

Het is daarom van belang dat er, bij het selectief opschalen van de fiets als duurzame en gezonde mobiliteitsvorm, in het lokale beleid aandacht is voor met name de verkeersveiligheid en de potentiële overlast. Op deze manier kan het aandeel van de fiets blijven groeien en kunnen we met z’n allen duurzaam en gezond genieten van een stukje oudhollandse glorie.