Ketensamenwerking

Is ketensamenwerking de oplossing? De wereld wordt steeds complexer. Diverse factoren in de eigen en externe omgeving beïnvloeden het maken van beslissingen, bijvoorbeeld betrokken stakeholders. Daarnaast moet er rekening gehouden worden met ecologische, sociologische en technologische ontwikkelingen. Een ander aandachtspunt is dat circulariteit meer dan 100 verschillende definities kent en duurzaamheid zelfs 500. Daardoor kunnen organisaties dit op verschillende wijze interpreteren. Kortom, voordat je een beslissing kan maken op bijvoorbeeld het gebied van de energietransitie, zal je met diverse factoren rekening moeten houden om de impact op de organisatie voor zowel korte als lange termijn te bepalen.

Ketensamenwerking

Organisaties moeten hun denkwijze en manier van werken veranderen om te voldoen aan gestelde eisen en verwachtingen. Dit vraagt veelal nieuwe kennis binnen een organisatie. Het is echter ondenkbaar dat één organisatie alle kennis van de gehele keten bezit. Om de kennis toch toegankelijk te maken voor organisaties, kunnen ze ervoor kiezen om de kennis te delen tussen organisaties. Dit is te realiseren door middel van ketensamenwerking. Ketensamenwerking is gedefinieerd als slim samenwerken met de schakels (bedrijven) binnen de keten (supply en/of demand chain).

Triple A

Ketensamenwerking begint volgens het principe van de triple A (Jack van der Veen, 2018). Dit zijn; Awareness, Acceptance en Action, waar de verschillende psychologische fases van samenwerking de basis zijn. De basis is openheid en vertrouwen, met als doel om klantwaarde te creëren, voortdurend te leren, continue te verbeteren en er gezamenlijk beter van worden.

Het is van belang om op strategisch, tactisch en operationeel niveau met elkaar samen te werken. Wanneer schakels zich steeds meer met elkaar verenigen en daarmee afhankelijk worden van elkaar, worden gezamenlijke doelstellingen gecreëerd. Deze gezamenlijke doelstellingen vragen om een strategie die de gehele keten accepteert. Deze strategie resulteert uiteindelijk in een inrichting op een tactisch niveau, waarbij organisaties opnieuw moeten te kiezen voor een bepaalde houding die de keten vraagt. Vervolgens moeten ook op operationeel niveau de werkzaamheden op elkaar afgestemd zijn.

Manier van denken

Deze nieuwe manier van het inrichten van een organisatie vraagt om een andere manier van denken. Het ideaalbeeld van de klant is hierin het uitgangspunt. De veranderingen in het ‘klantdenken’ zorgen ervoor dat ‘conservatieve’ verdienmodellen veranderen en daarmee ook de mindset van de organisatie. De hoeveelheid stakeholders is toegenomen en daarmee de belangen in de organisatie die niet per definitie gericht is op het toevoegen van waarde voor de aandeelhouders op korte termijn.

Ketensamenwerking vraagt daarnaast om leiderschap. Vanuit traditioneel perspectief is de leider de grootste organisatie binnen de keten. Vanuit het perspectief van ketensamenwerking is de leider afhankelijk van de context waarin de keten operationeel is. Er moeten daarom afspraken gemaakt worden over welke organisatie op welke moment als ‘leider’ beschouwd kan worden binnen een bepaalde context. Een nieuwe rol is die van ketenregisseur, waarbij deze acteert als verbinder van belangen, partijen en als aanjager van algemene competenties.

Belangen

Het overkoepelende belang van de keten, gebaseerd op de eerdergenoemde voordelen van ketensamenwerking, vormt de kern van de beslissingen binnen de keten. Daarmee worden eigen belangen opzij gezet. Dit vormt gelijk de tegenstrijdigheid waarom ketensamenwerking niet de standaard vormt tussen organisaties. De eis van openheid, vertrouwen, eigen belangen opzij schuiven en gelijkheid zijn elementen die niet iedere organisatie binnen een keten accepteert. Wanneer er geschoven wordt met de eisen en er daardoor een samenwerking ontstaat, is er niet per definitie sprake van ‘vrijwillige’ ketensamenwerking. Hierdoor ontstaat extra complexiteit om alsnog het gezamenlijke voordeel te creëren.

Ketensamenwerking, geen doel maar een middel

Naar verwachting zal in de toekomst de complexiteit van de huidige maatschappij verder toenemen. Dit zal ook gevolgen hebben voor het bedrijfsleven. Verandering is hierbij de enige constante. Daarbij is ketensamenwerking niet per definitie het doel, maar juist het middel om de als sterke eenheid te kunnen acteren in een snel veranderende wereld. De vraag of complexiteit daarom een probleem of een oplossing is, zal daarom eeuwig onbeantwoord blijven.