Taken Klimaatakkoord in Nederland Deel 3 – Waterschappen

Het Klimaatakkoord komt wekelijks in het nieuws, en men kan er niet meer omheen dat Nederland werkt aan een duurzamere samenleving. Desondanks is het vaak onduidelijk wie welke taken heeft. Welke taken zijn voor de gemeenten, welke voor de provincies, en welke voor de waterschappen? In deze derde blog over de verschillende taken van overheden met betrekking tot het Klimaatakkoord, hebben we het over de taken van de waterschappen.

Waterschappen voorlopers op Klimaatakkoord

Voor het Klimaatakkoord ondertekend werd waren de waterschappen al druk bezig met verduurzaming. De vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en overstappen op duurzame vormen van energie waren dus geen nieuwe activiteiten voor de waterschappen. Dit is niet gek wanneer je bedenkt dat klimaatverandering gevolgen heeft waar vooral waterschappen veel last van zullen krijgen. Als klimaatverandering niet aangepakt wordt, zullen de waterproblemen alleen maar groter worden, en uiteindelijk misschien onhoudbaar.

Ondanks dat waterschappen hierin toch voorlopers zijn, heeft het Klimaatakkoord ook voor waterschappen de lat wat hoger gelegd. Helaas zorgt de huidige wetgeving voor verschillende beperkingen voor waterschappen. De Unie van Waterschappen is op dit moment aan het lobbyen om een aantal regels te versoepelen, zodat ze meer ruimte krijgen om zelf energie te produceren.

Klimaatmonitor

Het doel van de waterschappen is om in 2025 volledig energieneutraal te zijn. In 2020 willen ze voor 40% energieneutraal zijn. Elk waterschap kan daarin haar eigen keuzes maken. Door gebruik te maken van de klimaatmonitor, krijgt elk waterschap inzicht in de door haar geboekte resultaten op het gebied van energie en klimaat. Ook biedt de klimaatmonitor inzicht in de geboekte resultaten van de gehele sector. Dit helpt de waterschappen om de juiste en duurzame keuzes te maken. Uiteindelijk gaat het erom dat de sector als geheel in 2020 voor 40% energieneutraal is, en voor 100% in 2025.

Veel ruimte

Waterschappen hebben veel ruimte die gebruikt kan worden voor het opwekken van wind- en zonne-energie. Waterschappen stellen daarom hun terreinen ter beschikking voor lokale energiecoöperaties. Dit gaat overigens niet ten koste van kostbare natuurgebieden. De terreinen die hiervoor ter beschikking worden gesteld, zijn terreinen rondom waterbergingsterreinen, waterkeringen en rioolwaterzuiveringsinstallaties. Waterschappen wekken op dit soort terreinen zelf ook veel energie op. Daarnaast zijn de bouwprojecten van waterschappen grotendeels circulair en klimaatneutraal, net als het onderhoud aan de watersystemen.

Samenwerken

Waterschappen hebben vanuit het Klimaatakkoord vooral de taak gekregen om andere regio’s en overheden bij te staan. Volgens het Klimaatakkoord is het de taak van waterschappen om de energiemogelijkheden van waterschappen te verbinden met de energieopgave van de omgeving. Hierbij kun je denken aan nabijgelegen gemeenten. Daarom werken waterschappen, net als de gemeenten en provincies, met veel andere partijen samen om de afspraken in het Klimaatakkoord na te komen. Zo werken waterschappen samen met gemeenten en woningcorporaties om afvalwater en oppervlaktewater te benutten voor het verwarmen van woonwijken (aquathermie). Dit is een duurzaam alternatief voor aardgas.

Daarnaast nemen de waterschappen ook deel aan het opstellen van Regionale Energiestrategieën. Nederland is opgedeeld in 30 energieregio’s, die elk hun eigen Regionale Energiestrategie moeten opstellen. Hierin worden verschillende vraagstukken onderzocht en beantwoord. Het gaat hier om vraagstukken zoals; ‘Waar kunnen we duurzame energie opwekken?’, ‘Hoeveel duurzame energie kunnen we opwekken?’, ‘Maken we gebruik van zonnepanelen of windmolens?’ en ‘Welke warmtebronnen gaan we gebruiken zodat gebouwen van het aardgas af kunnen?’. Dit zijn zeer belangrijke vraagstukken voor het behalen van de nationale klimaatdoelen. Doordat de grenzen van de energieregio’s niet gelijk lopen met de grenzen van overheden, zijn veel verschillende partijen gedwongen om samen te werken. Waterschappen werken hierin samen met andere waterschappen, provincies en gemeenten.

Verbreden en kennis toepassen

Doordat waterschappen meewerken aan het opstellen van de Regionale Energiestrategieën, zijn ze gedwongen om zich te verbreden. Waterschappen moeten zich nu ook bezig houden met afspraken over mobiliteit en transport. Toch kunnen waterschappen ook veel doen met hun meer traditionele taken, en hierin een grote impact hebben op het klimaat. Dit kan bijvoorbeeld door veengebieden nat te houden, zodat er minder CO2 vrijkomt. Als veen verdroogt, klinkt het in. Hierbij komt er veel CO2 vrij, een proces dat veenoxidatie heet. Dit zorgt voor zo’n 4% van de totale CO2-uitstoot van Nederland. Hier is dus veel winst te behalen. Daarom houden waterschappen zich bezig met het terugdringen van veenoxidatie door vernattingsmaatregelen vast te leggen en toe te passen.

Ondanks dat waterschappen al goed op weg waren, is er voor hen ook nog veel werk aan de winkel. Door samen te werken, kennis te delen, de focus te verbreden en elkaar helpen waar nodig, is het mogelijk om de afspraken uit het Klimaatakkoord te halen.

Benieuwd naar welke taken de provincie heeft met betrekking tot het Klimaatakkoord en fysieke leefomgeving? Klik hier.