Wat is het Urgenda-vonnis?
Wij leggen het je in het kort uit!
Klimaatverandering is een onderwerp wat steeds meer aandacht krijgt binnen de samenleving. Ook de overheid kan hier al een lange tijd niet omheen, het heeft een belangrijke plaats in de verkiezingscampagnes en kabinetsplannen. Toch vinden verschillende organisaties in Nederland dat er onder andere de overheid niet voldoende doet aan het verminderen van de CO2 uitstoot. Daarom stapte de organisatie Urgenda in 2013 naar de rechter.
Wat is het Urgenda-vonnis?
In 2013 stapte de organisatie Urgenda naar de rechter om de Nederlandse staat te verplichten om in 2020 de CO2 uitstoot met 25% te verminderen ten opzichte van 1990. Urgenda is de rechtszaak begonnen, omdat zij vonden dat de overheid niet genoeg maatregelen nam voor het tegengaan van de klimaatverandering. In 2015 werd Urgenda in haar gelijk gesteld en op 20 december 2019 werd door de Hoge Raad de uitspraak bevestigd. De staat moet in 2020 de broeikasgas emissies met 25% verminderen. Naar aanleiding van deze uitspraak heeft de overheid zelf besloten om het doel voor 2030 nog verder aan te scherpen en de CO2 uitstoot tegen die tijd met 49% te verminderen [1].
Resultaat 2020
In 2020 heeft Nederland 25% minder broeikasgassen uitgestoten en daarmee is het Urgenda doel behaald. De coronacrisis heeft hier wel veel aan bijgedragen. De vervoersbewegingen in Nederland waren namelijk fors beperkt. Daarom is het nog maar de vraag of we deze vermindering in 2021 ook kunnen verwachten en of er vanaf de 25% verder gewerkt kan worden naar de 49% besparing in 2030 [2].
De overheid deed nog een poging om het resultaat van 2020 door te trekken. Ze kwamen met het idee om grootvervuilers zoals afvalinstallaties (vrijwillig) te laten sluiten tegen een vergoeding. Door verschillende factoren heeft het kabinet hier toch vanaf gezien. Met het nieuwe kabinet wordt er wel meer geld beschikbaar gemaakt voor het klimaatakkoord. Of dit en het nieuwe coalitieakkoord genoeg zijn om het doel voor 2030 te halen is afwachten. Daarnaast moet ook de 55% broeikasgasreductie nog worden door vertaald naar het nationale klimaatakkoord. Deze reductie werd door de EU aangekondigd op december 2020. Al met al staat Nederland nog een forse opgave te wachten en is de overheid nog niet af van Urgenda [3].
Waarom is het Urgenda-vonnis belangrijk?
Iedereen is het er wel over eens, de uitstoot van broeikasgassen moet omlaag. Dit om de verdere opwarming van de aarde tegen te gaan en klimaatverandering te beperken. De gevolgen van de emissies steeds meer bekend en de eerste effecten worden al zichtbaar. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de hevige overstromingen in Limburg, België en Duitsland van afgelopen zomer. Urgenda speelt een grote rol in de uitvoering van het klimaatakkoord van Nederland. Waarom is het Urgenda-vonnis nou eigenlijk zo belangrijk?
De uitspraak van de rechter en de bevestiging van de Hoge raad geven het kabinet extra druk om de doelen te behalen. Door het vonnis moet het kabinet extra grote maatregelen nemen die ze in eerste instantie (nog) niet namen. Het kabinet heeft lange tijd gewacht met het doorvoeren van grote veranderingen. Hierdoor is de kans van slagen lager geworden en de tijdsdruk vergroot. Door het Urgenda-vonnis heeft de Nederlandse overheid geen keus meer en zullen ze moeten ingrijpen [1].
Internationale gevolgen van het Urgenda-vonnis
De rechtszaak van Urgenda tegen de overheid is uniek. Nog niet eerder is in Europa een overheid aangeklaagd vanwege het niet nakomen van het klimaatakkoord. De klimaatzaak werd dan ook op internationaal niveau gevolgd. Sinds het Urgenda-vonnis zijn er nu 1800 rechtszaken rondom het klimaat. Steeds meer klimaatactivisten proberen via de rechter ervoor te zorgen dat overheden de klimaatdoelen naleven. Hierbij wordt teruggevallen op het klimaatakkoord van Parijs. Landen die met dit klimaatakkoord hebben ingestemd, zijn verplicht om een steentje bij te dragen aan het behalen van de klimaatdoelen. Als een land dit niet doet, kunnen activisten terugvallen op dit akkoord bij de rechter.
De afgelopen jaren hebben laten zien dat het Urgenda-vonnis belangrijk is om het tempo op te voeren bij overheden. Ook wordt nogmaals duidelijk dat het tijd is om actie te ondernemen, zowel nationaal als internationaal. Of het uiteindelijk gaat leiden tot het behalen van de doelstelling van 2030 is nog niet te zeggen en is een kwestie van afwachten [4].
Bronnen
[1] Urgenda. (2021, 1 december). Klimaatzaak. Geraadpleegd op 7 januari 2022, van https://www.urgenda.nl/themas/klimaat-en-energie/klimaatzaak/
[2] NU.nl. (2021, 3 september). Klimaatdoel 2020 met hakken over sloot gehaald dankzij toevalligheden. Geraadpleegd op 7 januari 2022, van https://www.nu.nl/klimaat/6154925/klimaatdoel-2020-met-hakken-over-sloot-gehaald-dankzij-toevalligheden.html
[3] NU.nl. (2021, 28 december). Kabinet wilde in zomer vervuilende bedrijven sluiten vanwege Urgenda-vonnis. NU – Het laatste nieuws het eerst op NU.nl. Geraadpleegd op 7 januari 2022, van https://www.nu.nl/economie/6175383/kabinet-wilde-in-zomer-vervuilende-bedrijven-sluiten-vanwege-urgenda-vonnis.html
[4] Urgenda. (z.d.). Climate Cases. Geraadpleegd op 7 januari 2022, van https://www.urgenda.nl/themas/klimaat-en-energie/climate-cases-international/