Wat is hittestress?

Niet voor niets, want door klimaatverandering krijgen we te maken met steeds hogere temperaturen. Er is sprake van extremer weer, hierbij hoort ook de variant hitte. Er lijkt een verschil te zijn tussen een geringe temperatuurtoename en daadwerkelijke hitte. In Nederland vinden veel mensen een hogere temperatuur niet erg. Sterker nog, veel mensen vinden het alleen maar gunstig als het in de zomer wat warmer is. Desalniettemin, kan een geringe temperatuurtoename al tot serieuze problemen leiden voor de Nederlandse context. De omgeving van Nederland is namelijk niet te vergelijken met die van Spanje of Italië. Hoe graag we dat misschien ook zouden willen.

Effecten hittestress

De hogere temperaturen in gebieden en steden zetten een soort kettingreactie in gang. Dit kan uitlopen op worstelingen tussen de leefomgeving/samenleving en de hitte. Als je deze onder elkaar zet ontstaat er een behoorlijke lijst van belangrijke aandachtspunten door de invloed van hitte;

1. Een verhoogde mortaliteit; de sterfte in Nederland kan als gevolg van hitte toenemen met wel 12%. Met name ouderen boven de 75 jaar en chronisch zieken zijn gevoelige risicogroepen voor hitte-gerelateerde sterfte.
2. Een verhoogde morbiditeit; bovengenoemde risicogroepen zijn sneller vatbaar voor ziekte door hitte. Onder andere luchtweg- en hartproblemen kunnen ontstaan vanwege hitte.
3. Een verlies aan arbeidsproductiviteit; werken in de hitte is voor vele mensen erg zwaar, met name beroepen in de buitenlucht met blootstelling aan direct zonlicht tijdens warme periodes ervaren een sterke afname van arbeidsproductiviteit. Over het algemeen kan dit oplopen tot een daling van 30% tot 50%.
4. Een toename van agressie; uit onderzoek blijkt dat mensen sneller agressief gedrag vertonen in omstandigheden van hitte.
5. Nadelig effect op vee; vee kan last hebben van hittestress, waardoor bij bijvoorbeeld koeien de melkproductie vermindert.
6. Verdringing flora en fauna; er bestaat de mogelijkheid dat risicovollere exoten inheemse flora en fauna verdringen.
7. Toename insecten; insecten als de tijgermug, teken en de eikenprocessierups nemen in aantallen toe. Met name ook door de zachte winters. Hierdoor kan overlast van deze insecten toenemen.
8. Verslechtering luchtkwaliteit; de combinatie van luchtvervuiling en ozon kan op warme dagen ophopen waardoor er een zomersmog ontstaat. Dit heeft grote consequenties voor de luchtkwaliteit. Hierdoor kunnen mensen luchtwegproblemen krijgen.
9. Verergering hooikoorts en gerelateerde klachten; mensen met een pollenallergie of hooikoorts (een kwart van de Nederlanders) kunnen vervroegd en verergerd klachten ervaren, doordat bepaalde planten eerder pollen afgeven door de opwarming van de aarde. Daarnaast produceren planten meer pollen door de verhoogde CO2- en ozonconcentraties.

Maatregelen hittestress

Door veranderingen door te voeren als lokale overheden, met name op het gebied van architectuur en ruimtelijke planning, is het door relatief simpele ingrepen mogelijk de effecten van hittestress te reduceren. De belangrijkste punten met betrekking tot hittestress staan hieronder;

1. Het realiseren van lichte bebouwing en lichte en waterdoorlatende wegbedekking

Het zonlicht reflecteert beter door het gebruik van lichte bouwmaterialen, hierdoor vindt er tot 50% minder warmte absorptie plaats. Bovendien zijn waterdoorlatende en lichte materialen te gebruiken bij bijvoorbeeld wegen en stoepen, hierdoor kan het water in de bodem infiltreren en worden de materialen minder heet.

2. Groene daken, – gevels en – parkeerplaatsen toepassen en het planten van bomen

Door meer groen aan te leggen wordt een deel van de warmte ‘afgevoerd’ wat leidt tot verkoeling. Verder is het aantrekkelijk om te zien en goed voor de biodiversiteit.

3. Ruimte geven aan water in stedelijk gebied

Door bewegende waterpartijen, als fonteinen en waterspeelplaatsen, aan te leggen kan dit bereikt worden. Water heeft namelijk een verkoelend effect, ook heeft dit een bufferfunctie ten tijden van extreme regenval.

4. Architectonische aanpassingen implementeren

Door gebouwen en wijken op een bepaalde manier te construeren kan natuurlijke ventilatie bevorderd worden. Met behulp van de wind wordt de omgeving beter afgekoeld. Daarnaast hebben zonneschermen, overkappingen en veranda’s een vertragend effect op de opwarming van binnenruimtes van huizen.

5. Industrie verplaatsen en mobiliteitsgedrag aanpassen

Door industrie, die relatief veel warmte afgeeft, vanuit de stad te verplaatsen naar omringende gebieden kan de stedelijke opwarming dalen (of in de ruimtelijke planvorming bij nieuwe industrie rekening houden met hitte in relatie tot de locatiekeuze). Door autovrije zones te hanteren in stedelijk gebied en door de fiets en het openbaar vervoer te stimuleren, zal er naast minder CO2 ook minder warmte vrijkomen, wat vervolgens weer leidt tot een vermindering van hittestress.

Toekomst

Het is voor de toekomst van belang dat net als bij de omgang met water er een verandering in denken ontstaat. Door in het planproces van ruimtelijke projecten en realisatie van gebouwen vroegtijdig aandacht te hebben voor klimaatadaptatie kan de impact van hittestress significant verminderd worden. Daarnaast zijn er vele positieve neven effecten voor bijvoorbeeld flora en fauna, dit zal leiden tot een omgekeerde kettingreactie waardoor ook de leefbaarheid van de maatschappij wordt vergroot.